Temat niniejszego artykułu został wywołany zapytaniem jednego z Kół PZW, dotyczącym odpowiedzialności nieletnich za kłusownictwo, które na wodach tego Koła powoli staje się plagą. Koledzy przedstawiając w liście swoje problemy, nie wspomnieli, czy chodzi im o wykroczenia, czy też przestępstwa z ustawy o rybactwie śródlądowym.

Zakładam zatem, że przedmiot zapytania odnosi się do wykroczeń wskazanych w art. 27 ustawy rybackiej, których podstawowe postacie to np. połów bez karty wędkarskiej, w okresie ochronnym, czy też ryb niewymiarowych itp. Piszę te słowa mając cichą nadzieję, że nieletni na wodach tego Koła nie dopuszczają się przestępstw z art. 27a ww. ustawy, łowiąc ryby np. przy użyciu agregatu prądotwórczego.

Rozpatrując przedmiotowy problem, w pierwszej kolejności należy sobie odpowiedzieć na pytanie, kto to jest nieletni? Pojęcie nieletniego zostało zdefiniowane w art. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 ze zm.). Zgodnie z dyspozycją tego przepisu, nieletnim jest osoba, która ukończyła lat 13, a nie ukończyła lat 17. Definicja ta jest na tyle precyzyjna, iż nie wymaga komentarza.

Mówiąc, czy też pisząc o wykroczeniach, każdy z nas - niezależnie od posiadanej wiedzy prawniczej - zdaje sobie sprawę, że kwestie te regulowane są w Kodeksie wykroczeń i to niezależnie od tego czy mówimy o wykroczeniach określonych w samym kodeksie, czy też wykroczeniach opisanych w szeregu innych ustaw (sfera pozakodeksowego prawa wykroczeń), do którego to grona należą też wykroczenia z art. 27 ustawy rybackiej. To często intuicyjne "powiązanie" popełnionego wykroczenia z Kodeksem wykroczeń, znajduje swoje odzwierciedlenie w art. 48 tego Kodeksu, który stanowi, że do wszystkich wykroczeń (także pozakodeksowych) stosuje się przepisy części ogólnej Kodeksu wykroczeń, chyba że poszczególne ustawy stanowią inaczej. Można by zatem dojść do wniosku, że nieletni łowiąc bez karty wędkarskiej będzie odpowiadał na zasadach Kodeksu wykroczeń. Niestety w kontekście postanowień art. 8 tegoż Kodeksu wniosek taki jest całkowicie nieuprawniony. Art. 8 stanowi bowiem, że na zasadach określonych w niniejszej ustawie odpowiada ten, kto popełnił czyn zabroniony po ukończeniu lat 17. Innymi słowy, nieletni dopuszczając się wykroczenia z ustawy rybackiej, nie odpowiada na zasadach Kodeksu wykroczeń.

Pozostaje zatem rozważenie sprawy odpowiedzialności nieletnich w kontekście postanowień ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Stosownie do postanowień art. 1 § 1 tejże ustawy jej przepisy stosuje się w zakresie postępowania w sprawach o czyny karalne - w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu lat 13, a nie ukończyły lat 17. Wydaje się zatem, że nieletni dopuszczając się wykroczenia z ustawy rybackiej będzie odpowiadał na zasadach określonych w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich. Wniosek taki należy jednak uznać za błędny, w związku z dyspozycją § 2 art. 1 omawianej ustawy, który stanowi m.in., że czynem karalnym jest czyn zabroniony przez ustawę jako wykroczenie określone w art.: 51, 62, 69, 74, 76, 85, 87, 119, 122, 124, 133 lub 143 Kodeksu wykroczeń. Z powyższego przepisu wynika, że nieletni odpowiada na zasadach określonych w analizowanej ustawie, nie za każde wykroczenie, lecz jedynie za dwanaście ww. wykroczeń, wskazanych przez ustawodawcę. Wśród tych wykroczeń nie ma wykroczeń z art. 27 ustawy rybackiej. Stąd prosty wniosek, że nieletni dopuszczając się czynu z art. 27 ustawy rybackiej nie odpowiada za ten czyn na zasadach określonych w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Podsumowując dotychczasowe wywody:

• art. 8 Kodeksu wykroczeń stanowi, że nieletni nie odpowiada na zasadach określonych w Kodeksie wykroczeń, z czego wynika, że nie odpowiada za wykroczenie z art. 27 na zasadach określonych w tym Kodeksie;
• art. 1 § 2 pkt 2 lit. b ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich stanowi, że nieletni nie odpowiada za wykroczenie z art. 27, na zasadach określonych w tej ustawie.

Cezary Szczepaniak