- Walka z kłusownictwem cz. II - postępowanie mandatowe

W pierwszej części cyklu artykułów poświęconego sprawom walki z kłusownictwem omówiłem kwestie związane z zawiadamianiem właściwych organów o wykroczeniach i przestępstwach kłusownictwa, skupiając się na prawie, a zarazem obowiązku zawiadamiania o tych czynach, adresatach takich zawiadomień oraz formach zawiadamiania.

Naturalną konsekwencją wynikającą z przyjętej przeze mnie formuły opisywania tematyki kłusownictwa będzie zatem przejście do rozważań na temat ścigania i karania za kłusownictwo, które rozpocznę omówieniem problematyki postępowania mandatowego. Postępowanie to jest jednym ze szczególnych trybów postępowania, w ramach którego można rozstrzygnąć o odpowiedzialności za wykroczenie. Jest także najbardziej uproszczoną formą postępowania w sprawach o wykroczenia. Tym samym ma zastosowanie do drobnych wykroczeń wędkarskich, gdzie nie ma potrzeby sięgania do środków karnych, takich jak: nawiązka, przepadek przedmiotów, czy zakaz amatorskiego połowu ryb, a ukaranie może nastąpić "od ręki". Nie zmienia to faktu, że postępowanie mandatowe jest trybem nakładania grzywny. Na marginesie należy dodać, że stosowanie trybu mandatowego nie ma zastosowania w przypadku wykroczeń rybackich wskazanych w art. 27b ust. 1 ustawy o rybactwie śródlądowym.

Wykroczenia wędkarskie.

Wykroczeniem jest czyn zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 zł lub nagany. Katalog wykroczeń wędkarskich znajduje się w art. 27 ustawy o rybactwie śródlądowym. Najczęściej spotykane formy wykroczeń wędkarskich to:

Wykroczenia te są zagrożone karą grzywny, z możliwością orzeczenia środków karnych w postaci:

Kiedy postępowanie mandatowe będzie miało zastosowanie?

Wykroczenia wędkarskie nie są wykroczeniami skutkowymi. Odpowiedzialność za wykroczenie zachodzi zatem niezależnie od tego, czy czyn sprawcy wywoła skutek (sprawca pozyskał ryby), czy też nie (sprawca nie pozyskał ryb). Innymi słowy wędkujący bez karty wędkarskiej lub przy użyciu dwóch wędek łososiowate, ponosi odpowiedzialność za wykroczenie wędkarskie niezależnie od tego, czy udało mu się złowić ryby, czy też nie. Pozostaje zatem rozstrzygnięcie, kiedy możliwe jest zastosowanie postępowania mandatowego, czy w przypadku gdy wykroczenie nie wywołało skutku w postaci pozyskania ryb, czy w przypadku wywołania tego skutku, czy w obydwu przypadkach?

Powyższy problem w znacznej mierze rozstrzyga dyspozycja art. 96 § 2 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (k.p.w.), który stanowi, iż grzywny w postaci mandatu karnego nie nakłada się za wykroczenia, za które należałoby orzec środek karny (ww. nawiązka, przepadek lub zakaz połowu). Oznacza to, że mandatu nie wolno stosować w następujących przypadkach:

Wypada dodać, że orzeczenie nawiązki, przepadku lub zakazu połowu nie wyklucza ukarania kłusownika przez sąd grzywną.

Nie ulega zatem wątpliwości, że postępowanie mandatowe będzie miało zastosowanie w przypadku wykroczeń wędkarskich, które nie wywołały skutku w postaci pozyskania ryby. W przypadku gdy jednak doszło do pozyskania ryby sprawa będzie miała zawsze charakter ocenny, a jej wynik będzie uzależniony od tego, czy organ mandatowy uzna za pożądane orzeczenie, któregoś ze środków karnych. Każda tego typu sytuacja musi być rozpatrywana indywidualnie. Pozyskaną rybą może być krąp, a równie dobrze okaz suma, pozyskana ryba może być żywa i w dobrej kondycji wrócić do wody lub zostać zabita. Należy jednak pamiętać, że ukaranie mandatem kończy sprawę ostatecznie i nigdy już za to samo wykroczenie nie będzie można orzec żadnego z ww. środków karnych, czyli postawić kłusownika przed sądem.

Kto prowadzi postępowanie mandatowe?

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 95 § 1 k.p.w, postępowanie mandatowe prowadzi Policja, a inne organy, gdy przepis szczególny tak stanowi. Do grona innych organów należą m.in.: strażnicy Państwowej Straży Rybackiej, strażnicy Państwowej Straży Łowieckiej, funkcjonariusze Straży Parku Narodowego oraz strażnicy leśni.

Rodzaje mandatów.

K.p.w. rozróżnia w art. 98 trzy rodzaje mandatów:

Mandat zaoczny to m.in. swego rodzaju pole do popisu dla wędkarzy, którzy faktycznie chcą walczyć z kłusownictwem, a nie tylko przyjmować postawę roszczeniową żądając częstszych kontroli i surowych kar, samemu pozostając biernymi obserwatorami kłusowniczych zdarzeń, która to postawa jest przeze mnie notorycznie obserwowana szczególnie wśród użytkowników forów internetowych. W wielu wypadkach kłusownikami są osoby, których personalia są doskonale znane pozostałym wędkarzom, często członkowie tego samego koła. O możliwościach dokumentowania tego typu zdarzeń pisałem w pierwszej części cyklu.

Wysokość mandatów za wykroczenia wędkarskie.

Kwestię wysokości mandatów za wykroczenia wędkarskie rozstrzyga rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz.U. Nr 208, poz. 2023), które obejmuje kwalifikacje prawną z art. 27 ustawy o rybactwie śródlądowym. Wysokość mandatów:

Podsumowanie.

Postępowanie mandatowe stanowi najbardziej uproszczony tryb karania wykroczeń. Daje możliwość rozstrzygnięcia "od razu" spraw drobnych wykroczeń, gdzie nie ma potrzeby stosowania wysokich grzywien, ani środków karnych. Nie umniejsza to w niczym skuteczności tego postępowania, szczególnie jeśli chodzi o kwestie prewencji. Często wystarczy ukaranie jednego lub dwóch sprawców wykroczeń wędkarskich, aby pocztą pantoflową rozniosła się wieść wśród kłusowników, że np. za łowienie w odległości mniejszej niż 50 m od budowli hydrotechnicznej "można zapłacić" 100 zł. Pamiętajmy jednak, że zanim dojdzie do ukarania sprawcy mandatem, odpowiedni organ powinien być we właściwy sposób poinformowany o fakcie popełnienia wykroczenia, o czym pisałem w pierwszej części cyklu.

W kolejnym artykule postaram się opisać postępowanie przed sądem grodzkim.

Cezary Szczepaniak

Artykuł ukazał się w "Wiadomościach Wędkarskich" nr 12/2007.